Enzymen

De alvleesklier (pancreas) heeft 2 belangrijke functies, namelijk de aanmaak van hormonen en enzymen.

Hormonen komen direct in de bloedbaan, van waaruit zij invloed uitoefenen op andere weefsels,organen of orgaansystemen. Het hormoon insuline wordt geproduceerd door de alvleesklier. Het is een belangrijke factor bij de regeling van de koolhydraatstofwisseling.
In de alvleesklier wordt ook een hormoon gemaakt dat gedeeltelijk de werking van insuline tegengaat : het glucagon.

Enzymen zijn eiwitten die door het lichaam zelf worden aangemaakt uit deeltjes van eiwit afkomstig uit de voeding. Een enzym is een splitsings - of ontledingsstof, die een bepaald scheikundig proces in het organisme veroorzaakt of bevordert. Enzymen zijn biochemische katalysatoren, zonder welke de stofwisseling en spijsvertering onmogelijk zouden zijn.

Als de alvleesklier niet optimaal functioneert en er geen, of onvoldoende enzymen voor de spijsvertering in de dunne darm beschikbaar komen, kan dat belastend zijn voor de patiënt. De behandelend arts kan dan enzymenpreparaten voorschrijven, die veelal in capsulevorm beschikbaar worden gesteld.

Doelgroep
Met name bij CP-patiënten en patiënten bij wie een ingreep aan de alvleesklier heeft plaatsgevonden (voorbeeld : Whipple-ingreep). Doel is in alle gevallen : het versterken van de hoeveelheid pancreasenzymen, door inname van capsules tijdens de inname van vast voedsel. Indicatie dat er problemen zijn met de voedselvertering zijn : pijn die steeds optreedt kort nà het eten van vast voedsel, een vettige/brijachtige ontlasting en gewichtsverlies

Overeenkomsten en verschillen
Verschillende farmaceutische bedrijven brengen enzymenpreparaten op de markt in de vorm van capsules en ook in losse korrels. De werkzame stof is steeds pancreatine, een stof die de navolgende 3 spijsverteringsenzymen bevat : amylase, protease en lipase.

Iedere fabrikant houdt een eigen dosering aan. Sommige fabrikanten brengen capsules in verschillende doseringen op de markt. Onderstaand schema vermeldt de 3 meest voorkomende merknamen van in Nederland verkrijgbare enzymencapsules.Vergelijk leert dat onderstaande merken een overeenkomst kennen als het gaat om capsules met 25.000 eenheden lipase per capsule is. Dat type capsules wordt veel aangeduid met high lipase (HL).

Let op: wijziging in samenstelling en beschikbaarheid van de capsules voorbehouden.

Dosering
Omtrent de dosering blijkt in de praktijk veel verschil van inzicht, zelfs tussen artsen onderling. In principe geldt, dat afhankelijk van de mate waarin de pancreas van een patiënt onvoldoende pancreasenzymen aanmaakt, de arts een bepaalde dosering van capsules zal voorschrijven.

Gebruik van pancreasenzymen mag in bepaalde situaties niet plaatsvinden (voorbeeld : ten tijde van een acute pancreatitis). Gebruik van pancreasenzymen kunnen incidenteel allergische reacties oproepen. Dit laatste kan soms worden tegen gegaan, door in overleg met de arts op een ander merk over te gaan.

Prof. Dr. J.B.M.J. Jansen (MDL-arts en lid van onze Medische Raad van Advies) adviseert als vuistregel een basisdosering van 2-2-4 capsules per dag te hanteren, verdeeld over ontbijt, lunch en diner.

Let op : de vuistregel gaat niet voor elke patiënt op. Soms kan een patiënt baat hebben bij een hogere of juist lagere dosering. Bij kinderen worden meestal geen capsules, maar enzymkorrels voorgeschreven, teneinde voor hen een lagere dosering te bereiken.
Het is steeds aan de behandeld arts om te bepalen wat de juiste dosering voor een specifieke patiënt moet zijn.

Inname van capsules
De enzymencapsules worden gelijktijdig met het voedsel ingenomen (dus niet ervóór en ook niet ernà). Op deze wijze wordt het beste rendement van de capsules verkregen bij de voedselvertering. Een extra capsule wordt geadviseerd bij het nuttigen van een tussendoortje.

Maagzuurremmer
De behandelend arts zal naast pancreasenzymen, vaak ook het gebruik van een maagzuur-remmer voorschrijven. Bekende merknamen in Nederland zijn o.a. Nexium en Pantozol. Er zijn verschillen in dosering. Het gebruik zorgt ervoor dat de zuurgraad van het maagzuur wordt verlaagd, wat ervoor zorgt dat de inhoud van enzymencapsules meer gelijkmatig vrijkomt, waardoor er een beter rendement wordt verkregen.

Houdbaarheid capsules
Voor enzymencapsules geldt nà het openen van de verpakking een beperkte houdbaarheid (indicatie : 6 maanden). Bij een dagelijks gebruik van een basisdosering levert dit veelal geen problemen op. Maar als er een lage dosering per dag wordt voorgeschreven, of de dagelijkse inname van de capsules om welke reden dan ook (tijdelijk) wordt gestaakt, is het van belang rekening te houden met de beperkte houdbaarheid. Om het probleem te verminderen, kunt u de apotheek ook vragen om u kleinere verpakkingen te verstrekken.